نوای خاطره‌انگیز یک «افسانه» / راز ماندگاری «سلطان و شبان» چه بود؟
تاریخ انتشار: ۱۲ فروردین ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۴۵۱۶۴۳
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، کارکرد تیتراژ چیزی شبیه به جلد کتاب است، که طراحش تلاش میکند با انتخاب عناصر، فرم‌ها و چینش‌ها با کمک گرافیک و موسیقی مخاطبان یک اثر را در جریان موضوع قرار دهد. شرایطی که گاهی بسیار نکته‌سنج، اندیشمندانه و حساب شده پیش روی مخاطبان قرار می‌دهد و گاهی هم به قدری سردستانه و از روی ادای یک تکلیف اجباری ساخته می‌شود که بیننده را از اساس با یک اثر تصویری دور میکند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
آنچه در این روز‌ها بهانه‌ای شد تا بار دیگر رجعتی به کلیدواژه «تیتراژ» داشته باشیم، بازخوانی از ماندگارترین و خاطره‌سازترین موسیقی‌های مربوط به برخی برنامه‌ها و آثار سینمایی و تلویزیونی است که برای بسیاری از مخاطبان دربرگیرنده خاطرات تلخ و شیرینی است و رجوع دوباره به آنها برای ما در هر شرایطی می‌تواند یک دنیا خاطره سازی کند. خاطره سازی که فرصت عید و بهار و نوروز ۱۴۰۰ در روز‌های کرونایی می‌تواند حداقل روح و ذهنمان را ببرد به سال‌هایی که حالمان بهتر از این روز‌های پردردسر بود.
شرایطی که ما را بر آن داشت تا با بازنمایی و خاطره سازی رسانه‌ای از ماندگارترین تیتراژ‌های تلویزیونی در ایام نوروزی منعکس کننده خاطراتی موسیقایی برای بینندگانی باشد که از نوروز و بهارش روایتی متفاوت‌تر از این سال‌ها دارند.
در سومین گام از این روایت‌های رسانه‌ای، موسیقی تیتراژ سریال «افسانه سلطان و شبان» پخش شده در سال ۱۳۶۳ به کارگردانی داریوش فرهنگ، آهنگسازی مرحوم بابک بیات و بازی مهدی هاشمی (سلطان و شیرزاد شبان)، گلاب آدینه (سلطان بانو)، محمد مطیع (وزیر اعظم)، زنده یاد حسین کسبیان (تلخک)، محمدعلی کشاورز (خوابگزار اعظم)، زنده یاد احمد آقالو (کاتب)، علیرضا مجلل (مقام لشگری)، سیاوش تهمورث (مقام کوشری)، صادق هاتفی (مقام تشریفات)، جمشید لایق (مقام خزانه‌داری)، حسین محجوب (روستایی)، اکبر دودکار (محافظ) انتخاب شده است.
مجموعه‌ای ماندگار با بازی‌های بسیار درخشان و قصه‌ای شیرین که داستانش از آنجایی آغاز می‌شود که سلطان بی کفایتی یک شب خوابی عجیب می‌بیند که تعبیر شومی برای آن متصور است. وزیر اعظم، سلطان بانو و خوابگزار اعظم پس از مشورت با یکدیگر، پیشنهاد می‌کنند در مدت معینی شخص دیگری جایگزین سلطان شود تا خطر بگذرد. برای این منظور آنها شبان روستایی ساده‌ای را می‌یابند که شباهت بسیار زیادی به سلطان دارد. وزیر اعظم، سلطان بانو و خوابگزار اعظم راه‌حل این مشکل را جایگزین کردن شخص دیگری به جای سلطان دانستند تا خطر بگذرد. پس همای سعادت را رها کرده و پرنده بر شانه شبان ساده‌دلی فرود آمد که شباهت غیر قابل تصوری به سلطان داشت. شبان را به قصر آوردند و ردای سلطانی بر او پوشانده و سلطان را نیز در جامه شبانی به ده او فرستادند. تلخک و دوست کاتبش که متوجه تغییر رفتار سلطان شده‌اند به جستجوی حقیقت پرداخته و تلخک جانش را در این راه از دست می‌دهد.
کاتب و تلخک که به ماهیت اصلی سلطان جدید پی برده است او را از اصل ماجرا باخبر کرده و با هم نقشه‌ای برای از بین بردن درباریان و رهایی زندانیان طرح کردند. وزیر اعظم کشته و سلطان بانو خودکشی کرد. از سوی دیگر سلطان اصلی که عادت به زندگی روستایی ندارد در ده شیرزاد خرابکاری به بار آورد و پس از دریافت کتکی مفصل، توسط اهالی از ده رانده شد. در این میان خوابگزار اعظم مژده آورد که آن تاریخ شوم گذشته و جان سلطان از تیر‌های بلا در امان مانده است. سلطان و خوابگزار به قصر باز گشتند و کاتب به استقبال‌شان آمد. سلطان که از این موضوع تعجب کرده سراغ درباریان و ملازمانش را گرفته و پاسخ می‌شنود که همگی در سیاهچال هستند. سپس کاتب با لبخندی در‌های تالار را گشوده و زندانیان رها شده از بند با تیغ‌هایی بران به سمت سلطان حمله‌ور می‌شوند که کابوس سلطان به حقیقت پیوسته است؛ و اینجاست که قصه بازهم در هزار تویی دیگر وارد اتفاقات متفاوتی می‌شود که بدون تردید برای مخاطبان دهه ۶۰ تلویزیون در آن دوران تکرار نشدنی، یکی از جذاب‌ترین ساعت‌ها و لحظه‌ها را رقم می‌زد. جذابیت‌هایی که بی شک این موسیقی تیتراژ اثر است که آن فضا را برایمان ماندنی‌تر کرده و در هر وقتی که رجعتی به آن دوران می‌کنیم، ملودی ناب بابک بیات روحمان رو می‌برد به دورانی که زندگی طعم بهتری داشت.
از فراز و نشیب‌ها، اما و اگر‌ها و خاطرات ریز و درشت این سریال محبوب تاریخ تلویزیون ایران که بگذریم، این موسیقی مجموعه است که توانسته در قالب یک بسته موسیقایی رازآمیزِخاطره ساز که بابک بیات خالق آن بود، به معنا و مفهوم مطلق کلمه خاطره سازی کند. یک خاطره سازی ناب با پرداختی ایرانی که توانسته علاوه بر افزایش جذابیت‌های دارماتیک مجموعه به موسیقی تیتراژ، آن هم در دورانی که از رایانه و جلوه‌هایش خبری نبود، تشخص دهد. یک تشخص کاملاً فرهنگی مبتنی بر آموزه‌های علمی و عملی حوزه موسیقی که بابک بیات استادش بود. استادی هنرمند که شعور و فهم موسیقایی اش به طور کامل در خدمت تصویر و قاب‌هایی بود که داریوش فرهنگ و همکارانش در «سلطان و شبان» ارائه داده بودند.
داریوش فرهنگ مهر ماه سال ۱۳۸۹ بود که در گفتگو با خبرنگار مهر درباره راز ماندگاری سریال «افسانه سلطان و شبان»، گفته بود: نوآوری، جلوتر از زمانه بودن، سرزندگی و سادگی. یادتان باشد آن روز‌ها فقط دو شبکه داشتیم با چند سریال محدود و معدود. از همان روز اول افق دیدمان دورتر و دورتر بود. نمی‌خواستیم باری به هر جهت کار کنیم، تقلیدی و تکراری کار کنیم، سفارشی و به رسم رایج کار کنیم. خب سریال «سلطان و شبان» در زمان خود نوآوری کرده بود که می‌توانست جریان سازی هم بکند. […]یادتان باشد هر کار تازه‌ای که می‌تواند یک قدم به جریان سازی کمک بدهد، با خودش خساراتی هم می‌آورد. تجربه اول است! و خودش در پی کشف ناشناخته‌ها است و نمی‌تواند کامل باشد! چنانچه کار ما هم از ضعف برخوردار بود. اولین سریالی که ساختم همین «سلطان و شبان» بود که در زمان پخش به جز استقبال تماشاگران چندان از سوی منتقدیم مورد توجه قرار نگرفت. سال‌ها گذشت و حالا همه می‌گویند این یک سریال ماندگار است؟! همین وضعیت را اولین فیلم من هم داشت به نام «طلسم» بعد هم «دو فیلم با یک بلیت» که هرگز در زمان خود مطرح نشدند و بعد از سال‌ها تازگی آن کشف شد..
بیشتر بخوانید
تصویری دیده نشده از بازیگر سلطان و شبان در ایام جوانیبابک بیات در این ساختار موسیقایی بود که بر اساس تجربیات بسیار ارزشمند خود در عرصه آهنگسازی و شناخت کامل از ذائقه شنیداری مخاطبان آن سال‌های تلویزیون، فارغ از موسیقی متن بسیار دلنشین و در خدمتِ اثری که ارائه داد، موسیقی تیتراژی را نوشت که گویا می‌دانست، این موسیقی از آن دسته ملودی‌هایی نیست که طراحی شود، تولید شود، پخش شود و بعد به فراموشی سپرده شود. او گویی در ساختار موسیقایی ذهن خود فهمیده بود که هم جواری ساز‌های ایرانی با دیگر ابزار و ادوات موسیقایی چگونه می‌تواند شاکله اصلی ملودی را خلق کند که با گذشت سه دهه همچنان مانده و حتی ذره‌ای از جذابیت شنیداری‌اش نیز کاسته نشده است. ملودی که قطعاً و حتماً برگ برنده موفقیت سریالی است که هم برگ زرینی در کارنامه کارگردانی داریوش فرهنگ و هم بازیگرانی است که از خاستگاه تئاتر این چنین توانستند از خود نام‌های ماندگاری برجای بگذارند. نام‌هایی که در کنار موسیقی بابک بیات معجونی از جذابیت شنیداری، نمایشی و دراماتیکی را پیش روی مخاطبان آن دوران به نمایش گذاشتند.
این موسیقی گرچه برای موسیقی یک سریال با درونمایه‌های کمدی آن هم از نوع تلخش دربرگیرنده یک موسیقی حزن‌انگیز بود و اتفاقاً همین عدم تطابق هم می‌تواند در نوع خود مورد بررسی قرار گیرد، اما به قدری در دل و جان مخاطبان آن دوران دلنشین و شیرین شد که حتی سختگیرترین آدم‌ها را نیز به سمت خود جلب کرده بود، کما اینکه مرحوم بیات در خاطراتی از ساخت موسیقی سریال «سلطان و شبان» گفته بود: بعد از کاست «چیدن سپیده‌دم» که با آقای احمد شاملو همکاری داشتم، او به من گفت: «پاشو بیا اینجا، موسیقی چوپانت را هم بیاور.» سلطان و شبان را می‌گفت. پرسیدم «شما دوست دارید؟» گفت: «عیالم دوست دارد.» آیداخانم را می‌گفت. بردم و گوش کرد.
به هر ترتیب موسیقی بابک بیات روی سریال «افسانه سلطان و شبان» آن قدر مهم هست که نمی‌توانیم از آن به عنوان یکی از تاریخ سازترین و خاطره‌انگیزترین ملودی‌های ثبت شده در سریال‌ها و آثار نمایشی تلویزیون عبور کنیم. این موسیقی اگرچه متناسب با حال و هوای روز‌هایی که مردم با جنگ تحمیلی و احوالات غم انگیزی روبه‌رو بودند دربرگیرنده فضای محزونی بود، اما درونمایه آن به قدری توسط بابک بیات سنجیده طراحی شده بود که هم جواری ساز‌های ایرانی و کلاسیک غم نوستالژیک همراه با حسرتی را از یک مجموعه تقریباً کمدی به مخاطب ارائه داد که تضاد و برداشت ذهنی عجیب و غریبی را در گوش شنیداری ما به یادگار گذاشت. یک اندوه نهفته که به شدت مرتبط با جریان اصلی داستان حرکت می‌کرد و جلوه‌ای را به رخ مخاطب می‌کشانید که متضمن ماندگاری‌اش شد.
این شگفتی در جذابیت زمانی می‌تواند بیشتر مورد دقت و بررسی قرار گیرد، که موسیقی تیتراژ سریال همچون آثار این سال‌های سریال‌های تلویزیونی که تاکید عجیب و غریبی روی حضور خواننده دارند و بعضی مواقع هم اصلاً روی خط اصلی موسیقی متن و کلیت داستانی نیست، بدون خواننده توانسته ذوق و هوشمندی آهنگساز را به شنوندگان و بینندگان معرفی کند. آهنگسازی که هم موسیقی ایرانی را می‌شناسد و هم می‌داند ارکستراسیون و تنظیم یعنی چه؟
منبع:مهر
انتهای پیام/
منبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: سریال سلطان و شبان بابک بیات موسیقی فیلم تیتراژ سریال موسیقی تیتراژ داریوش فرهنگ سلطان و شبان سلطان بانو خاطره سازی وزیر اعظم بابک بیات آن دوران سال ها روز ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۴۵۱۶۴۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
لزوم توجه سیاست‌گذاران به انگیزه ماندگاری پزشکان
رییس کل سازمان نظام پزشکی با بیان اینکه جایگاه پزشکان در کشور ما ریشه فرهنگی و تاریخی دارد و این جایگاه قابل خدشه‌دار شدن نخواهد بود، گفت: تامین نیروی تخصصی در بازه هفت ساله عملی نیست؛ سیاست‌گذاران باید نسبت به سیاست‌های تثبیت و تشویقی و انگیزه ماندگاری توجه کنند؛ در غیر این صورت
به گزارش خبرگزاری ایمنا و به نقل از نظام پزشکی، محمد رییس‌زاده در چهل و پنجمین کنگره جامعه جراحان ایران اظهار کرد: درباره جایگاه پزشک در ایران باید گفت زمانی که از نقش پزشک صحبت می‌کنیم، منظورمان تنها نقش درمانگر در بیمارستان و اتاق عمل نیست، بلکه طبیبان حافظان تار و پود سلامت مردم و جامعه هستند. جایگاه پزشکی در کشور و سرزمین ما با تار و پود سرزمین مان به شکل جدایی‌ناپذیر تنیده است.
وی با تاکید بر لزوم حفظ حرمت جامعه پزشکی افزود: جامعه پزشکی در نیم قرن اخیر رشد بسیار درخشان و زبان‌زدی داشته است و به قول استاد ایرج فاضل این درخت تنومند حسودان و دشمنانی هم دارد. حفط جایگاه، شأن و عظمت جایگاه پزشک نیازمند تلاش پیوسته و توجه عمیق همگان است. جامعه پزشکی باید متولی حفظ و حراست و شأن رشته خود باشد.
رئیس کل سازمان نظام پزشکی گفت: سیاست‌گذاران و مجریان نیز باید متوجه اعمال و رفتار و کنش خود با جامعه پزشکی باشند. با این جامعه فرهیخته و وظیفه خطیر آن نمی‌توان کشتی گرفت و شوخی کرد. بعضی از شوخی‌ها و ندانم کاری‌ها با جامعه پزشکی جدی جدی سلامت مردم را دستخوش تغییر خواهد کرد.
وی ادامه داد: اعتقاد و اعتماد راسخ مردم به جراحان ایرانی ابدی نخواهد بود اگر مدیریت نکنیم. در حال حاضر در مخیله هیچ ایرانی وجود ندارد که برای عمل پیچیده قلب و تومور مغزی و اطفال در اروپا یا آمریکا خدمت بهتری می‌گیرم اما این همیشگی نخواهد بود و نیازمند حراست و حفاظت است. متأسفانه فعالیت عامدانه و غیرعامدانه در جهت تخریب جامعه پزشکی در جریان است. ایجاد دو قطبی جعلی با هدف رو در رو قرار دادن پزشک و مردم در کنار خلاف عرف عده معدودی از جامعه پرشکی منجر به ایجاد ذهنیت‌های نادرست شده است.
رئیس‌زاده خاطرنشان کرد: جایگاه پزشکان در کشور ما ریشه فرهنگی و تاریخی دارد و این جایگاه قابل خدشه‌دار شدن نخواهد بود. روند حرکات جهانی به سمت کمبود نیروی تخصص در افق ۲۰۳۰ دنیا است؛ در کشور ما شاید چالش اساسی پیش روی ما نباشد اما زمانی که در کشور توسعه یافته کمبود نیرو اتفاق می‌افتد، این جبران از کشورهای در حال توسعه صورت می‌گیرد. تأمین نیروی تخصصی در بازه هفت ساله عملی نیست؛ سیاست گذاران باید نسبت به سیاست‌های تثبیت و تشویقی و انگیزه ماندگاری توجه کنند؛ وگرنه سیاست افزایش ظرفیت راه به جایی نخواهد برد و تبدیل به کشت فراسرزمینی برای کشورهای دیگر خواهد کرد.
وی اضافه کرد: کاهش اقبال به رشته‌های علوم پزشکی در کشور ما و جهان و برخی کشورهای توسعه یافته قابل توجه است؛ برخی تخمین‌ها در سال ۲۰۳۰ حکایت از این دارد جهان با ۱۸ میلیون کمبود کادر درمان مواجه خواهد شد. در آمریکا کمبود بیش از ۳۰۰ هزار متخصص پزشکی وجود خواهد داشت. در این کشورها تمایل به رشته‌های پیچیده به طرز معناداری کاهش پیدا کرده است.
رئیس کل سازمان نظام پزشکی گفت: چالش درون پزشکی ما ضعیف شدن اخلاق حرفه‌ای و اخلاق پزشکی است که نگرانی بسیار جدی است که اخلاق حرفه‌ای در هیاهوی نابسامانی‌های اقتصادی و مدیریتی خودش را نشان می‌دهد. وظیفه ما و انجمن‌های علمی این است که نسبت به تقویت اخلاق حرفه‌ای تاکید کنند ما در این زمینه سابقه تاریخی درخشان و اساتید بزرگ و الگو داریم.
وی با بیان اینکه در وضعیت نابسامانی در اقتصاد سلامت در رشته‌های مختلف پزشکی مواجه هستیم و این نابسامانی در عدالت بین رشته‌ای روز به روز تشدید می‌شود که باید مدیریت کنیم. تعارضات بین رشته‌ای در کشور ما به بدترین شکل مدیریت می‌شود. وزارت بهداشت کمیسیون تعیین حدود صلاحیت‌های حرفه‌ای را علیرغم قانون مجلس شورای اسلامی در سازمان نظام پزشکی تعطیل کرده است.
رئیس‌زاده افزود: اساتید اذعان دارند کیفیت آموزش در حوزه علوم پایه و رزیدنتی و تخصصی و فوق تخصصی به سمت مطلوب حرکت نمی‌کند. انگیزه دانشجویان و تمرکز برای یادگیری دچار روند منفی شده است. دخالت نابجا در حوزه سلامت امروز از هر زمان دیگری گسیخته شده و از دست متولی سلامت یعنی وزارت بهداشت خارج شده است. مداخلات غیر مجاز در جامعه پزشکی چالش جدی دیگری است. برخی از همکاران ما تکنسین پرور هستند از آن سو قانون ضعیف و غیر بازدارنده ورود سونامی گونه تکنسین‌ها را در امر مداخلات غیر مجاز تسهیل کرده است؛ ما دو سال است با تمام توان در مجلس به دنبال تغییر این قانون هستیم. ورود مداخلات غیر آکادمیک که به اسم طب سنتی رایج شده است و قوانین پوشش بیمه‌ای درست می‌کنند مورد تأیید جامعه پزشکی نیست و خطر جدی برای سلامت مردم است.
وی ادامه داد: بیش از پنج هزار سایت در حوزه زیبایی تبلیغ می‌کنند. قوانین بازدارنده برای برخورد وجود ندارد. تعرفه دستوری مالیات ندارد. وقتی تعرفه‌ها را با فرسنگ‌ها فاصله از قیمت واقعی تعیین می‌کنید یعنی مالیات را پیشاپیش گرفتید. بعد از آن همین تعرفه را وارد طرح پلکان و قاصدک می‌کنید و بعد مالیات اخذ می‌کنید و چند ماه بعد نیز پرداخت می‌کنید؛ این موضوع در هیچ صنف دیگری وجود ندارد و چالش اصلی حتماً متوجه سلامت مردم خواهد بود.
کد خبر 751468
رضا زرندی رییس کل دادگستری استان خراسان رضوی شد